Kazimierz Chrząstowski "Zadora"
Urodził się 13 kwietnia 1922 roku w Opocznie.
Mieszkał w Opocznie przy ulicy Staromiejskiej 18. W jego mieszkaniu mieścił się jeden z punktów kontaktowych powiatu oraz punk rozdziału prasy centralnej.
W kampanii wrześniowej 1939 r., walczył jako ochotnik 7 pp. 23 września został ranny w rękę . Po kampanii wrześniowej wrócił do Opoczna. 10 grudnia wstąpił do NOW i przyjął pseudonim „Zadora”. Do Oddziału majora Hubala wstąpił w Gałkach 8 lutego 1940 r. Odszedł po częściowej demobilizacji oddziału 13 marca 1940 r.
Wcielony został do komórki łączności i kolportażu prasy. W 1941 roku przesunięty został z pionu łączności i kolportażu do pionu operacyjnego. W 1942 przeszedł kurs podchorążych otrzymując stopień plutonowego podchorążego.
Wspomnienia J. Kucharski::
„3 października 1943 r. wpadł na zasadzkę żandarmerii z Opoczna, w okolicy majątku Zameczek, patrol oddziału "Sosna", w osobach: pchr./ppor. "Słoń" Mieczysław Drabik, pchr. "Zadora" Kazimierz Chrząstowski i pchr. Kazimierz Malanowicz. W wyniku walki poległ pchr. Kazimierz Malanowicz. Pchr. "Zadora" zaś został ciężko ranny; żandarmeria przejęła go i przekazała do gestapo w Tomaszowie Maz., na tzw. "Zapiecku".
Ocalały w tej walce ppor. "Słoń", po przybyciu do oddziału "Sosna", powoduje podjęcie decyzji ratowania pchr. "Zadorę" poprzez porwanie jako zakładnika członka NSDAP Bezirkslandwirta Helmuda Gaberta, mieszkającego w majątku Starostwo pod Opocznem. Dla realizacji tego zadania por./kpt. "Tom" - ówczesny dowódca PAS, wydziela grupę 16-osobową, pod dowództwem st. sierż. "Burzy", w której jest również pchr. "Słoń". Grupa ta w nocy z 4 na 5 października porywa Gaberta.
W konsekwencji tego gestapo i żandarmeria 5 października dokonuje w Opocznie aresztowań około 150 osób, z czego po selekcji wywozi jako zakładników do Tomaszowa Maz. 55 osób. Pośród nich jest matka "Zadory", pani Aniela Chrząstowska i brat Marian - pchr. "Zadora mł." (w/g relacji Ryszarda Skarżyńskiego). W wyniku zaistniałych faktów następuje wymiana korespondencji między gestapo a oddziałem "Sosna", przy pośrednictwie Gaberta, w celu uwolnienia zakładników. Dochodzi do tego, że Gabert, po złożeniu przysięgi jako oficer niemiecki, zostaje zwolniony i zobowiązuje się do zwolnienia zakładników będących w rękach gestapo oraz rannego pchr. "Zadory".
W wyniku powyższego gestapo zwalnia zakładników 8 października, a pchr. "Zadorę" w późniejszym czasie.
Wymienione wypadki opisuję szczegółowo, mimo że byłem w oddali, ponieważ już 4 października dowiedzieliśmy się o nich w Okręgu przez łączność z oddziałem "Sosna". Wiadomość tę przeżywałem głęboko, gdyż pchr. "Zadora" Kazimierz Chrząstowski, jego brat Marian pchr. "Zadora mł." i pchr. Kazimierz Malanowicz to moi serdeczni koledzy z konspiracji okresu opoczyńskiego. Na pewno o dalszych losach tych dwóch bohaterskich braci jeszcze napiszę. Kazimierz Chrząstowski pchr. "Zadora", po zwolnieniu go z gestapo, został z miejsca przerzucony na "schron" w celu dalszego leczenia, aż do Legionowa, gdzie zaopiekował się nim ppor. "Poraj" Jerzy Sarnowski, były członek konspiracji w Opocznie do 1942 r., a wówczas dowódca ochrony w sztabie Komendy Głównej.”
Po długotrwałym leczeniu mimo propozycji pracy w konspiracji, w kwietniu 1944 roku, wstępuje do Oddziału Partyzanckiego „Bończy” Kazimierza Załęskiego w II Plutonie pozostając bez przydziału.
Wspomnienia J. Kucharski:
Por. "Bończa" - Kazimierz Załęski 16 VIII 1944 r. w godzinach rannych, dowodząc grupą 72 partyzantów, zorganizował w rejonie Diablej Góry zasadzkę na karną ekspedycję niemiecką. Podczas błyskawicznej udanej akcji zginęło 37 żandarmów oraz zdobyto 44 sztuki różnej broni, w tym 3 cekaemy, a poza tym broń krótką. Ze strony partyzantów było 3 rannych, w tym pchr. "Zadora" Kazimierz Chrząstowski. (...)Po udzieleniu pomocy w warunkach polowych, odtransportowany na dalsze leczenie do szpitala polowego koło Paradyża, a następnie do Krakowa”. Po wyzwoleniu był poszukiwany przez NKWD.
Źródło:
1.M. Szymański, Oddział majora Hubala, Warszawa 1986 r., s. 45;
2.Cz. Chrustowicz, Kontakt Opoczna z Oddziałem majora Hubala, [w;] Materiały z sesji "Oddział Wydzielony Wojska Polskiego majora Henryka Dobrzańskiego-Hubala", Tomaszów Maz. 1985, wyd. II, s. 24-29;
3. B. Niemierowska – Szczepańczyk, Z przeżyć okupacyjnych na ziemi opoczyńskiej, Łódź 1992, s. 246.
4. Z. Kosztyła, Oddział Wydzielony WP mjr. Hubala, Warszawa 1987 r, s. 293;
5. Dzieje 25 pp Armii Krajowej, praca zbior. pod red. M. Kopa, Łódź 2001, s. 123-124; 500
6. J. Kucharski, Zanim odejdziemy, Gdańsk ok. 1997 r., s. 26-28, 30, 32, 34, 39, 94-95, 106,114, 122,141, 144-145, 176, 193,245, 248, 253,